Spis treści
- Wybór odpowiedniego miejsca
- Przygotowanie podłoża
- Wybór roślin, które chcemy uprawiać
- Pielęgnacja warzywnika
- Walka ze szkodnikami
- Nawozy do warzyw
- Plony
- Warzywnik po zbiorach
Wybór odpowiedniego miejsca
Podstawową kwestią podczas zakładania warzywnika jest wybór odpowiedniego miejsca. Niekoniecznie musi to być ogród czy działka, czasem wystarczy donica lub skrzynia na balkonie wypełniona ziemią. Najważniejsze jest aby miejsce, w którym będą rosły nasze uprawy było nasłonecznione przynajmniej przez 6 godzin dziennie. Gwarantuje to lepsze plony. Istotne jest również to, żeby było ono osłonięte od wiatru. Jeśli nasz warzywnik ma powstać w przydomowym ogrodzie zastanówmy się nad jego formą. Może to być po prostu wydzielony fragment ogrodu, który będzie spełniał jedynie funkcję użytkową. Można jednak zaaranżować go w taki sposób, że będzie również stanowił ozdobę naszego ogrodu. Od pewnego czasu coraz popularniejsze są również warzywniki w podwyższonych rabatach. Zakładając warzywnik w ogrodzie zwróćmy uwagę na jego odległość od domu. Zbyt daleko usytuowany warzywnik może zniechęcać do jego należytego użytkowania. Ważny jest również dostęp do wody. Pamiętajmy także, aby nie umiejscawiać warzywnika blisko dużych drzew. Oprócz tego, że cienią one nasze uprawy, powodują również, że gleba szybko przesycha, co nie wpływa na nie korzystnie.
Przygotowanie podłoża
Jeśli mamy już wybrane miejsce, musimy zabrać się za przygotowanie podłoża. Powierzchnię należy głęboko przekopać. Najlepiej w tym miejscu sprawdzą się widły amerykańskie lub szpadel. Przy dużych powierzchniach lepiej użyć glebogryzarki. Przekopując zwróćmy uwagę na wszelkie kamienie oraz korzenie roślin wieloletnich i usuńmy je. Następnym krokiem jest sprawdzenie pH podłoża. W tym celu najlepiej wykorzystać dostępny w centrach ogrodniczych kwasomierz. Wskaże on jaki jest odczyn podłoża. Idealny odczyn do uprawy warzyw to pH 6-6,5. Jeśli okaże się, że ziemia w naszym warzywniku jest zbyt kwaśna, będziemy musieli ją zwapnować, aby obniżyć pH i stworzyć dobre warunki do uprawy warzyw. Kolejnym krokiem jest wzbogacenie podłoża w materię organiczną. Przygotowując teren pod warzywnik jesienią można zastosować nawóz zielony lub obornik, który przekopujemy.Zakładając warzywnik wiosną najlepiej wymieszać ziemię z obornikiem granulowanym lub kompostem. Można również w trakcie siewu czy sadzenia dodać specjalne podłoże do uprawy warzyw, które również poprawi jakość ziemi w naszym warzywniku.
Wybór roślin, które chcemy uprawiać
Jeśli mamy już przygotowane miejsce na ogród warzywny przyszedł czas, aby zdecydować co się w nim znajdzie. Wybór nasion jest olbrzymi. Zastanówmy się jednak jakie warzywa i zioła chętnie wykorzystujemy w kuchni. Jeśli dopiero zaczynamy przygodę z uprawą warzyw zdecydujmy się na kilka odmian, które są łatwe w uprawie, np. rzodkiewka, sałata czy pomidory. Jeśli już wiemy co będziemy uprawiać musimy zakupić nasiona lub rozsady. Zwróćmy uwagę na to, że niektóre warzywa jak na przykład dynia czy cukinia potrzebują bardzo dużo miejsca. Inną ważną rzeczą jest też to, że rośliny oddziałują na siebie nawzajem co może stymulować je do wzrostu lub wprost przeciwnie – hamować rozwój. Poniżej zamieszczamy tabelę z przykładowymi warzywami, które wywierają na siebie pozytywny wpływ.
Pielęgnacja warzywnika
Najważniejsze jest dostarczanie wody nowo posadzonym rozsadom i świeżo wysianym nasionom. Jest ona niezbędna do wykiełkowania roślin. Aby nie wypłukać świeżo wysianych nasion i nie uszkodzić delikatnych rozsad podlewajmy je rozproszonym strumieniem wody. Utrzymanie odpowiedniej wilgotności podłoża jest niezbędne do prawidłowego rozwoju roślin. Szczególnie rośliny korzeniowe dają niski plon przy niedoborze wody. Marchew czy pietruszka ma cienkie, poskręcane korzenie, które nie zawsze nadają się do konsumpcji. Dlatego musimy zadbać o prawidłową wilgotność podłoża. Zarówno przesuszenie jak i przelanie roślin nie jest korzystne. Najlepszym rozwiązaniem jest rozciągnięcie linii kroplującej, która powoli dostarcza wodę bezpośrednio do korzeni roślin. Jeśli nie ma takiej możliwości pozostaje nam podlewanie wężem lub konewką. Unikajmy podlewania roślin w samo południe. Najlepszym terminem jest poranek lub wieczór. Jednak nawadniając warzywnik wieczorem unikajmy zraszania liści, gdyż może to powodować choroby grzybowe. Wieczorne nawilżanie może również sprzyjać podgryzaniu upraw przez ślimaki. Jeśli podlewamy, lepiej jest podlewać rzadziej a obficiej. Róbmy to w taki sposób, żeby nawodnić podłoże do głębokości ok. 20 cm. Aby zabezpieczyć podłoże przed parowaniem wody dobrym rozwiązaniem jest ściółkowanie upraw. Ściółka zabezpieczy dodatkowo przed wzrostem chwastów. Usuwanie chwastów to kolejny zabieg, o którym musimy pamiętać w warzywniku. Jest to czynność konieczna do prawidłowego rozwoju naszych upraw. Chwasty konkurują z warzywami o wodę i dostęp do słońca, przez co rośliny słabiej rosną. Najskuteczniejszym sposobem walki z chwastami jest systematyczne ich wyrywanie. Najlepiej usuwać je we wczesnej fazie rozwoju, zanim zakwitną i wykształcą nasiona. Ważne, aby w ziemi nie pozostał system korzeniowy, szczególnie chwastów wieloletnich. W przydomowych ogródkach warzywnych nie stosujmy herbicydów, gdyż nie są one obojętne dla naszego zdrowia, a dodatkowo wpływają na zmniejszenie bioróżnorodności.
Walka ze szkodnikami
Szkodniki mogą wyrządzić w ogrodzie warzywnym wiele szkód. Dlatego powinniśmy często monitorować stan roślin. Trzeba sprawdzać, czy na liściach nie pojawiają się plamy i przebarwienia, czy nie ma powygryzanych dziur, przewróconych roślin. Już pierwsze oznaki żerowania szkodników powinny wzbudzić naszą czujność i zmobilizować do działania. Walkę z niechcianymi gośćmi najlepiej zacząć stosując różnorakie metody ekologiczne. Wiele roślin ma udokumentowane działanie odstraszające lub ograniczające występowanie szkodników lub chorób. Najbardziej popularne rośliny to pokrzywa, czosnek, cebula, krwawnik pospolity, wrotycz czy bylica piołun. Odpowiednio przygotowane wywary, napary czy gnojówki mogą być wykorzystywane zarówno do podlewania jak i do opryskiwania zainfekowanych roślin. W sklepach ogrodniczych dostępne są również preparaty, które mogą być stosowane w walce ze szkodnikami, nie wyrządzając szkody w środowisku.
Takim preparatem jest np. Afik, który ułatwi nam walkę z mszycami czy przędziorkami. Działa on w sposób mechaniczny, tworząc wokół szkodników osłonkę i unieruchamia je. Innymi szkodnikami, z którymi możemy walczyć ekologicznie są ślimaki. Do zabezpieczenia warzyw przed nimi można zastosować barierę przeciw ślimakom. Najlepiej jest obsypać chronioną roślinę preparatem. Działa on mechanicznie, przyczepiając się do śluzu i uniemożliwiając ślimakom poruszanie się. Bardzo ważne jest również to, że preparat jest bezpieczny dla zwierząt domowych. Jeśli inwazja szkodników jest duża i nie możemy poradzić sobie domowymi sposobami, możemy wtedy wkroczyć z chemią. Kompetentni sprzedawcy polecą nam najlepsze środki do zwalczania konkretnych szkodników. Pamiętajmy, aby przestrzegać dawkowania i terminów, zarówno oprysku jak i okresu karencji. Nigdy nie wykonujmy oprysków w trakcie dnia, kiedy latają owady pożyteczne. Wśród nich jest wiele owadów, które pomagają nam walczyć ze szkodnikami. W naturze są jeszcze inni nasi sprzymierzeńcy. To ptaki, które również mogą nam pomóc uporać się ze szkodnikami. Ustawiając w ogrodzie poidełka i wieszając budki lęgowe, stworzymy im sprzyjające warunki do życia.
Nawozy do warzyw
Przygotowując miejsce na warzywnik wzbogacamy podłoże nawozami organicznymi. W ten sposób dostarczamy materię organiczną i minerały, które korzystnie wpływają na rośliny w początkowej fazie wzrostu. Warzywa to grupa roślin wymagająca pod względem nawożenia, dlatego dobrze jest zasilać je również w trakcie wegetacji. W uprawie amatorskiej najlepiej stosować nawozy organiczne lub nawozy mineralne skomponowane dla poszczególnych grup roślin, np. do pomidorów czy do ogórków. Maja one skład dobrany do wymagań zasilanych roślin oraz informację o ilości nawozu i terminie stosowania. Nie zawsze więcej znaczy lepiej. Przenawożenie odbija się na smaku roślin oraz niekorzystnie wpływa na ich przechowywanie. Jeśli uprawiamy warzywa z różnych grup możemy zdecydować się na wieloskładnikowe nawozy, które również zapewnią odpowiednią ilość potrzebnych składników do prawidłowego rozwoju. Warzywa rosnąc zużywają różną ilość składników pokarmowych. Pamiętajmy, aby nie sadzić po sobie roślin o dużych wymaganiach, aby nie wyczerpać składników pokarmowych z gleby.
Plony
Dobrze zagospodarowany warzywnik pozwala nam cieszyć się świeżymi warzywami i ziołami praktycznie przez cały sezon. Rzodkiewka wysiana wczesną wiosną nadaje się do spożycia po ok 30 – 40 dniach. Pamiętajmy żeby zbierać warzywa w odpowiednim czasie. Zebrane zbyt wcześnie czy zbyt późno nie mają odpowiednich walorów odżywczych. Wrzesień i koniec października to czas kiedy okres wegetacji większości warzyw dobiega końca. Zebrane plony albo zużywamy na bieżąco, albo przetwarzamy. Aby przechować je na dłuższy okres musimy stworzyć odpowiednie warunki. Na zimę w gruncie mogą pozostać zioła wieloletnie i niektóre warzywa np. jarmuż.
Warzywnik po zbiorach
Późną jesienią warzywnik wymaga uporządkowania. Po zbiorze warzyw musimy usunąć wszystkie resztki oraz oczyścić grządki z chwastów. Zabezpiecza to przed rozwojem chorób oraz zapobiega zimowaniu w nich różnych szkodników. Jeśli resztki nie są porażone możemy przeznaczyć je na kompost, w przeciwnym razie należy je spalić. Oczyszczoną ziemię należy głęboko przekopać, co pomaga zwalczać szkodniki żyjące w glebie takie jak pędraki czy drutowce. Jesień to też dobry czas, aby wzbogacić glebę w składniki pokarmowe. Najpierw jednak należy zbadać pH podłoża. Jeśli jest ono zbyt kwaśne, dobrze jest zastosować wapno, które zneutralizuje odczyn gleby i przygotuje glebę na wiosenne nawożenie. Jeśli pH podłoża jest odpowiednie dobrze jest zasilić je obornikiem lub kompostem. Odpowiednie zabiegi przeprowadzone jesienią pozwolą nam zaoszczędzić czas wiosną i przyczynią się do większej żyzności gleby. Zaowocuje to również większymi plonami w kolejnym sezonie.
Pamiętajmy, aby nie zrażać się niepowodzeniami. Każde wyhodowane warzywa dają dużą satysfakcję. W czasach gdzie coraz więcej żywności produkowanej jest na masową skalę, własne warzywa są bardzo cenne. Wiemy w jakich rosły warunkach i sami decydujemy o tym jakimi nawozami będziemy wspomagać ich rozwój. Uprawa warzyw we własnym ogrodzie lub na balkonie z roku na rok będzie sprawiała nam coraz większą przyjemność.
Fot: PLANTA ,ISTOCK
